برق را میتوان مهمترین منبع انرژی در دنیای امروز دانست که در بخشهای مهمی از زندگی انسان به کار گرفته میشود به طوری که در حال حاضر زندگی بدون برق امکانپذیر نخواهد بود. در برخی از صنایع این نیاز وجود دارد که میزان جریان عبوری برق که از دستگاهها و لوازم الکترونیکی مختلف عبور میکند اندازهگیری شود؛ به طور کلی دو ابزار تخصصی برای اندازهگیری و سنجش جریان عبوری از مدار وجود دارد که با نام آمپرسنج (آمپرمتر) و گالوانومتر شناخته میشوند. این دو ابزار به منظور سنجش میزان جریان عبوری مورد استفاده قرار میگیرند اما تفاوتهایی با یکدیگر دارند که در ادامه این مقاله به بررسی تفاوتها و کاربردهای هر کدام میپردازیم.
پیش از آشنایی با آمپرسنج و گالوانومتر به عنوان ابزارهای سنجش جریان الکتریکی، ابتدا با مفهوم جریان آشنا میشویم. زمانی که ذرات باردار مانند الکترون یا یون در یک محیط یا یک رسانا جابجا شده و حرکت میکنند، یک جریان الکتریکی ایجاد میشود. در واقع میزان عبور بار الکتریکی از یک رسانا در واحد زمان به نام جریان الکتریکی شناخته میشود که واحد اندازهگیری آن آمپر بوده و با نماد I نشان داده میشود. جریان الکتریکی را میتوان در دو نوع تقسیمبندی کرد:
یکی از موارد مهم که در مدارهای الکتریکی باید اندازهگیری شود و نقش تعیین کنندهای در سلامت دستگاههای مختلف دارد، جریان الکتریکی است. گالوانومتر یکی از ابزارهای مهمی است که به منظور آشکارسازی جریان الکتریکی در لوازم برقی مورد استفاده قرار میگیرد؛ همچنین از گالوانومتر میتوان برای اندازهگیری میزان جریان الکتریکی نیز استفاده کرد. گالوانومتر دارای یک سیمپیچ متحرک است که به صورت مداوم بین آهنرباهای دائمی در حال چرخش قرار دارد که این مسئله باعث شارش بار الکتریکی میشود.
در صورتی که گالوانومتر به صورت موازی به مقاومت در مدار الکتریکی متصل شود، مانند آمپرسنج یا آمپرمتر عمل کرده و میتواند میزان جریان الکتریکی را نشان دهد. اما در صورتی که این ابزار به شکل سری به مقاومت در مدار الکتریکی متصل شود، مانند یک ولتمتر عمل کرده و میتواند جهت جریان را نشان دهد.
از مهمترین ویژگیهای گالوانومتر میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
از مهمترین مزایای گالوانومتر به عنوان یکی از ابزارهای سنجش جریان الکتریکی، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
از جمله معایب گالوانومتر نیز میتوان موارد زیر را نام برد:
آمپرسنج یا آمپرمتر (Ammeter) ابزاری است که میتوان از آن برای اندازهگیری شدت جریان در مدارهای الکتریکی و الکترونیکی استفاده کرد. با توجه به اینکه آمپر واحد اندازهگیری جریان الکتریکی است، این وسیله به نام آمپرسنج یا آمپرمتر شناخته میشود. آمپرسنجها را میتوان بر اساس ساختار در دو دسته تقسیمبندی کرد:
از مهمترین ویژگیهای آمپرسنج یا آمپرمتر میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
با توجه به اینکه آمپرسنج و گالوانومتر هر دو ابزاری برای اندازهگیری جریان الکتریکی هستند اما تفاوتهایی در عملکرد و ساختار دارند که در هنگام استفاده باید مورد توجه قرار بگیرد. از مهمترین موارد تفاوت گالوانومتر با آمپرسنج میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
جریان الکتریکی یکی از پارامترهای مهم در مدارهای الکتریکی و دستگاههای الکترونیکی محسوب میشود که اندازهگیری و سنجش آن در درصد زیادی از صنایع به منظور پایش و حفظ سلامت دستگاهها از اهمیت زیادی برخوردار است. برای اندازهگیری جریان در مدار دو ابزار سنجش به نامهای گالوانومتر و آمپرسنج وجود دارد؛ با اینکه هدف استفاده از این دو ابزار اندازهگیری شدت جریان الکتریکی در مدار است اما این دو از نظر برخی پارامترها تفاوتهای زیادی با یکدیگر دارند که در زمان استفاده باید به این تفاوتهای توجه شود. آگاهی نسبت به نحوه عملکرد و تفاوتهای این دو ابزار برای انتخاب ابزار مناسب سنجش جریان از اهمیت زیادی برخوردار است.